Aşılama Tedavisi Nedir?

 Aşılama tedavisi, spermin dış ortamda bazı işlemlerden geçirilip rahim içine ince yumuşak bir kateter kullanılarak, hazırlanmış olan sperm rahim içine transfer edilmesi işlemidir.

Aşılama işlemi; tıp literatürende “intrauterin inseminasyon” veya “inseminasyon” olarak tanımlanmaktadır.

Aşılama (intrauterin inseminasyon) gebeliğe engel olabilecek erkek ve kadın kaynaklı sorunların tedavisi için kullanılan bir yardımcı doğum tedavisi yöntemidir. Aşılamada, erkekten alınan sperm örnekleri bazı işlemlerden geçerek gebeliğin oluşumuna imkan verecek şekilde ayrıştırılır. Ayrıştırılmış sperm, hareketlilik ve sayı bakımından maksimum verimi alabilecek olanlardır. Bu sayede gebelik oluşumu şansı artırılır. Diğer yandan kadın için, aşılama öncesi uygulanan hormon tedavileri, sperm ve yumurtanın birleşme olasılığını yükseltir.

Diğer yardımcı doğum tedavilerine oranla aşılama yöntemi oldukça doğal kabul edilebilir. Aşılama yönteminde istenilen şey, buluşamayan sperm ve yumurta hücrelerinin karşılaşmasını sağlamaktır. Tedavide yapılan şey, hormon ilaçları ile kadının daha sağlıklı ve birden fazla yumurta üretmesini sağlamak ve erkeğin spermlerinin, bir kateter yardımıyla rahim içine transfer edilmesidir.

Aşılama yönteminin tüp bebek tedavisinden farkı, aşılamada döllenmenin vücut içerisinde, doğal olarak gelişmesidir. Tüp bebek tedavisinde dış ortamda yapılan döllenme burada kadının kendi vücudunda, kendiliğinden gerçekleşir. Diğer yandan tüp bebek tedavisinden daha kolay ve daha az masraflıdır. Ek olarak tüp bebek tedavisine göre başarı oranı düşüktür.

Aşılama Yöntemi Evreleri

Aşılama yöntemi, çoğu zaman zahmetsizdir. Standart bir aşılama prosedürü birbiri ardına takip eden 5 aşamadan oluşur. Aşılama yönteminin evreleri şu şekildedir:

  1. Uyarıcı hormon tedavisi
  2. Yumurta çatlatma iğnesi
  3. Spermlerin toplanması
  4. Sperm yıkama
  5. Spermin rahim içine transferi

Uyarıcı hormon tedavisi

Aşılama yönteminin ilk evresi genellikle uyarıcı hormon tedavisidir. Aşılama yönteminde istenilen temel şey, gebelik şansını yükseltmektir. Bu nedenle yumurta kalitesi ve sayısının artırılması gerekir. Sağlıklı bir kadında her ay başı bir yumurta hücresi oluşur ve dışarı atılır. Döllenme şansını artırmak için, üretilen yumurta sayısının fazla olması beklenir. Yumurta sayısı en fazla 3 olmalıdır. Ve bunun için hormon ilaçları kullanılır. Bu ilaçlar, hap ya da iğne şeklinde verilebilir. Hormon ilaçlarından 4-5 gün sonra, folikül gelişimi izlenir. Eğer uygun büyüklüğe geldiyse çatlatma iğnesi yapılır.

Yumurta Çatlatma İğnesi

Folikül gelişimi takibi, uyarıcı hormon tedavisinden 4 ya da 5 gün sonra yapılır. İstenilen sayıda folikül üretilip üretilmediği bu aşamada kontrol edilir. 2. evrede, eğer folikül gelişimi tamamlandıysa, çatlatma iğnesi yapılır. Bu sayede yumurtlama zamanı tam olarak bilinir. Yumurtlama iğnesinden bir süre sonra, yumurta hücresi yumurtalıktan ayrılıp döllenmenin gerçekleştiği fallop tüplerine doğru hareket eder.

Spermlerin Toplanması

Yumurta çatlatma iğnesinden 36 saat sonra, yumurta hücresi fallop tüplerine ilerler. 3. evrede döllenmenin istenildiği gibi gerçekleşmesi için baba adayından sperm örneği alınır. Spermlerin toplanması daha önce yapılabileceği gibi genellikle, aşılama tedavisinin yapılacağı gün toplanır.

Sperm Yıkama

Sperm yıkama, sperm örneklerinin santrifüj ile hareketli ve sağlıklı kısmının ayrıştırılması işlemidir. Bu aşamada toplanan spermler bir tüpe konulur ve bazı işlemlere maruz bırakılır. Kaliteli spermler geriye kalan doku ve kalitesiz spermlerden ayrıştırılır ve bir enjektöre alınır.

Spermin Rahim İçine Transferi

Aşılama yönteminin son evresinde baba adayından alınan ve işlemlerden geçirilen sperm, anne adayına transfer edilir. Transfer işlemi 1-2 dakika sürer ve sıradan bir jinekolojik muayeneden farksızdır. Toplanan sperm ince bir kateter yardımıyla rahim içine transfer edilir. Bu aşamada kateter kullanılması spermlerin, tüplere ulaşmasını büyük ölçüde kolaylaştırır.

Aşılama Hangi Durumlarda Yapılır

Aşılama (inseminasyon) belirli durumlar için tercih edilebilecek bir tedavi yöntemidir. Genellikle erkek infertilitesi (kısırlık) durumlarında tercih edilir. Bunun yanında kadın ve erkek ile ilgili olabilecek bazı cinsel ya da jinekolojik problemlerin varlığı, aşılamanın uygulanmasını gerektirebilir. Aşılama şu durumlarda yapılır:

  • Cinsel ilişkiye girmeyi engelleyecek ereksiyon ya da rahme giriş ile ilgili durumlar,
  • Yumurtlama problemleri,
  • Rahim ağzı problemleri,
  • Sperm sayısında hafif derecede bozukluk,
  • Endometriozisin erken safhaları,
  • Açıklanamayan kısırlık.

Aşılama daha çok nedeni bilinmeyen kısırlık durumlarında tercih edilir. Tüp bebek tedavisinden önce daha az zahmetli bir uygulama olması, uygun kişiler için tercih edilebilir kılar. Bununla beraber bazı durumlarda, örneğin erkeğin sperm sayısının düşük olması gibi, aşılama yöntemi tercih edilmez.

Aşılamanın Tutması İçin Yapılması Gerekenler

Ivf’den farklı olarak aşılama (iui), döllenmenin kendiliğinden olmasını bekler. Rahim içindeki sperm, fallop tüplerine ilerlemeli ve yumurta döllenmelidir. Bu nedenle iui sonrası, transfer edilen spermlerin tüplere ilerlemesini kolaylaştırmak için, 15-20 dk kadar istirahat önerilir.

Aşılamanın tutması için yapılması gereken şeylerden bir tanesi, gün aşırı cinsel birlikteliktir. Çoğu doktor, aşılama sonrası cinsel birleşmenin, sonuçlara olumlu katkıda bulunduğunu söyler. Burada sperm sayısının fazla olması gebelik şansını artırır. Aşılama ile hamile kalan kadınlar tıpkı diğer gebeliklerde olduğu gibi sigara ve alkolden uzak durmalı, radyasyondan kaçınmalıdır. Sağlıklı bir gebelik için kilo kontrol altında tutulmalıdır. Tüm bunlar dışında, sağlıklı bir hayat ve aşılamanın tutması için yapılması gerekenler şunlardır:

  • Sigaradan uzak durma
  • Egzersiz
  • Sağlıklı beslenme
  • Stresten kaçınmak
  • Gün aşırı cinsel ilişki
  • Ağır işlerden uzak durulmalı

Aşılama mı Tüp Bebek mi?

Yardımcı doğum tedavileri konusunda aşılama mı tüp bebek mi tartışması, uzun zamandır devam etmektedir. Bu konudaki tartışmaların odak noktası, tedavilerin başarı oranıdır. Aşılama yöntemi (iui), tüp bebek tedavisine oranla daha düşük başarı şansına sahiptir. Aşılama tedavisi başarı oranı yaklaşık olarak %15 ila 20 arasındadır. Bu nedenle 3 yıldan uzun sürmeyen açıklanamayan infertilite durumunda tüp bebek tedavisinden önce kullanılan bir yöntemdir. Çoğu zaman 3 defa tekrarlayan başarısız aşılama uygulamasından sonra tüp bebek tedavisine geçilmesi önerilir.

Sperm sayısının azlığı, gebeliği engelleyen faktörlerin başında gelir. Aşılama yöntemi için sperm sayısı 5 milyondan fazla olmalıdır. Diğer yandan sperm sayısı düşük erkekler için, tüp bebek tedavisi tercih edilmelidir. Aşılamada spermler yalnızca rahim içine bırakılır ve döllenmenin doğal olarak gerçekleşmesi beklenir. Tüp bebek tedavisinde ise, döllenme dış ortamda gerçekleştiğinden daha az sperm sayısı ile gebelik sağlanabilmektedir.

Aşılama tedavisi, cinsel birlikteliğe engel olan durumlarda (ereksiyon ya da rahim ağzı problemleri gibi) daha çok tercih edilir. Aşılamada kullanılan kateter yardımıyla spermler rahim içine bırakıldığından birleşme problemleri egale edilir.

aşılamanın tercih edilmesinde etken rol oynayan bir başka faktör kadının yaşıdır. 35 yaşının üzerindeki kadınların yaşlanmayla beraber gebelik şansı da düştüğünden, aşılama yerine ivf yöntemini tercih etmesi daha uygun olabilir.

Aşılamanın tuttuğu ne zaman anlaşılır?

Aşılamanın tutması gebeliğin oluşması anlamına gelir. İnseminasyon yönteminde gebelik doğal yollarla oluşur. Aşılama uygulamasından 2 hafta kadar sonra, gebelik testi ile tedavinin sonuçları belli olur. Belirtiler sıradan gebelik ile aynıdır.

Aşılama öncesi ilişkiye girilirmi?

Aşılamadan önce ilişkiye girilmesi belirli bir süre için uygun olmayabilir. Spermlerin toplanması gerektiğinde aşılama öncesi 3 günü geçmeyecek şekilde perhiz yapılabilir. Ancak en doğru bilgiyi doktorunuz verecektir. Özel durumlarda bu değişebilir.

Aşılama tutma oranı yüzde kaçtır?

Aşılama, başarı şansı yüksek bir yöntem değildir. Elbette yaş, sperm sayısı ve kalitesi gibi faktörler başarı oranını etkiler. Ancak, aşılama tutma oranı %15 ila 20 arasında değişir. Genellikle 2-3 başarısız aşılama denemesi sonrası, vakit kaybedilmeden tüp bebek tedavisine geçilmesi önerilir.

Aşılama adetten kaç gün sonra yapılır?

Aşılama tedavisi adetin 2. veya 3. günü başlar. Burada kadına çeşitli hormon ilaçları verilir ve yumurtlama zamanı kontrol edilmek istenir. Bu sayede gebelik şansı artırılır. Aşılama işlemi yumurtaların büyümesini takiben yaklaşık adetten 7-12 gün sonra yapılır.

Aşılama ağrı yapar mı?

Aşılama işlemi hiçbir cerrahi prosedürü içermez. Bu nedenle ağrı yapmaz. Aşılama, rahim içine vajinadan ince bir kateter yerleştirilmesi ve bu kateterden spermlerin transfer edilmesi işlemidir. Can yakan bir işlem değildir.

Aşılama tedavisiyle ikiz çocuk sahibi olunur mu?

Aşılama yöntemi ile ikiz çocuk sahibi olmak nadir görülen bir durumdur. Tedavide yumurta üretimini destekleyen uyarıcı hormon ilaçları uygun dozlarda verilir. Bu sayede en fazla 3 tane yumurta üretimi sağlanır. Yumurta sayısının fazla olmayışı çok büyük oranda, ikiz gebeliği engeller.